#BundesRetro: Benno Elkan – współzałożyciel Bayernu?

Pochodził z Dortmundu. Był jednym z założycieli dwóch klubów piłkarskich, w tym podobno Bayernu. Został zapamiętany jako rzeźbiarz.

W zamierzchłych czasach do Bayernu przyległy łatki klubu artystów, wolnomyślicieli, ale także Żydów. Wszystkie te określenia pasują do urodzonego w 1877 roku Benno Elkana. Syn krawca i współwłaściciela sklepu z tekstyliami przyszedł na świat w Dortmundzie, w którym społeczność żydowska miała się dobrze, posiadała nawet swoją synagogę. Z rodzicami mieszkał przy Brückstraße 51. W największym mieście Zagłębia Ruhry Benno uczęszczał do gimnazjum, a następnie szkoły średniej. Po jej ukończeniu został wysłany przez rodziców na rok do elitarnej szkoły z internatem w szwajcarskim Rolle.                            

W klasie Elkana znajdowali się Anglicy. To właśnie dzięki nim dowiedział się, czym jest piłka nożna i od razu ją pokochał. Po powrocie do Dortmundu rozpowszechniał tę dyscyplinę, na tyle, że z samej kolebki futbolu jego przyjaciele sprowadzili skórzaną piłkę. W 1895 roku Benno wraz z kilkoma gimnazjalistami założyli Dortmunder FC 95 (obecnie TSC Eintracht Dortmund), pierwszy klub piłkarski w mieście.           

Elkan był uzdolniony artystycznie. Miał być autorem namalowanego ołówkiem rysunku zawodnika, ponadto napisał jedną z pierwszych na świecie piosenek piłkarskich. Postanowił zostać rzeźbiarzem. W tym celu udał się w 1898 roku na studia do Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Wcześniej przez parę miesięcy przygotowywał się do egzaminu wstępnego na tę uczelnię w prywatnej szkole malarza Waltera Thora.       

Pod koniec lutego 1900 roku doszło do konfliktu w Männer-Turn-Vereins München von 1879, klubie skoncentrowanym na gimnastyce. Entuzjaści nowej dyscypliny byli niezadowoleni, że walne zgromadzenie MTV odrzuciło członkostwo sekcji piłkarskiej w Stowarzyszeniu Południowoniemieckich Klubów Piłkarskich. Według innej wersji kłótnia kierownictwa z piłkarzami dotyczyła ustawienia zespołu w meczach towarzyskich – czy miało to być 1–2– 4–4 czy może 1–3–5–2. Do konfrontacji między obiema stronami miało dojść w restauracji „Bäckerhöfl” w pobliżu Katedry Najświętszej Maryi Panny. O 21:30 Franz John – główny niezadowolony – i jego sprzymierzeńcy opuścili wspomniany lokal i udali się kilkaset metrów dalej do „Café Gisela”, tuż za Wittelsbacherplatz. Tam doszło do założenia Bayernu.

W akcie założycielskim Bayernu znalazło się siedemnaście podpisów, w tym również podpis Benno Elkana. Według ustaleń historyków nie było go tamtej nocy w „Giseli”. Miał złożyć swój autograf parę tygodni wcześniej, prawdopodobnie w styczniu, gdy Franz John zaczął już planować odejście z MTV i założenie własnego klubu. Z tego też powodu wcześniej rozmawiał z sojusznikami i potencjalnymi kandydatami do gry w nowym tworze.  Wydaje się zatem, iż udział Elkana w powstaniu „Gwiazdy Południa” miał charakter symboliczny. Nie istnieją żadne historyczne zapisy, które wskazywałyby na jego aktywny udział w życiu Bayernu. Jego nazwisko nie figuruje też w archiwalnych składach bawarskiej drużyny.   

W tym samym roku odbył jako ochotnik roczną służbę wojskową. Potem kontynuował naukę, a od 1903 roku postanowił poświęcić się wyłącznie rzeźbiarstwu. Z futbolem Elkan zetknął się jeszcze w sezonie 1949/1950, gdy na zlecenie Bracewella Smitha, prezesa Arsenalu, stworzył czterdziestotrzycentymetrową rzeźbę ze srebra pozłacanego zatytułowaną „Walczący Kogut”. Została ona przekazana Tottenhamowi Hotspur w marcu 1950 jako wyraz wdzięczności za umożliwienie Arsenalowi trenowania i gry na boisku „Spurs” od 1941 r.         

Elkan zaczynał jako pionier futbolu.  Stał się znanym rzeźbiarzem, który tworzył kandelabry, medale, pomniki, popiersia, rzeźby nagrobne, wielokrotnie mające znaczenia symboliczne. Gdy był żołnierzem i służył podczas I wojny światowej w Polsce jako oficer zaopatrzeniowy, stworzył pełną ponurych rysunków książkę „Polskie sztuki nocne”. Jednak największym jego dziełem jest Menora przed Knesetem (parlamentem Izraela) w Jerozolimie – monumentalny świecznik wykonany z brązu, podarowany przez brytyjski rząd Izraelowi w 1956 roku.